Yüksek Lisans Dersi olarak “Kullanıcı Deneyimi”
Bu yazı Userspots 2018 UX Almanak için yazılmıştır.
Aranızda UX-UI kamplarımızı, aylık eğitimlerimizi ya da kurumsal eğitimlerimizi duyan var mı? Duyanlarınız mutlaka vardır. Duymayanları hemen Userspots’un sitesine (http://userspots.com/camps/ ya da https://www.userspots.com/ux-egitimleri/) alalım. Belki bir eğitim kıvılcımını yakmış oluruz. Hele ki öğrenciler arasında popüler olan UX- UI kamplarımızda verdiğimiz eğitim ve sektöre hazırlık sürecimizi düşününce, insanın kendini geliştirmesine olanak sağlaması açısından güzel bir ön hazırlık olduğunu söyleyebiliriz. Userspots olarak gerçekleştirdiğimiz bu eğitimler normal iş tecrübemizin yanında eğitime de ne kadar önem verdiğimizi gösterme şekillerimizden sadece biri. Ben de aynı kamp eğitim sürecinden geçerek işe girdim ve sonrasında da kendimi geliştirerek bu süreci devam ettiriyorum.
Son zamanlarda yaşadığımız gelişmeler ile beraber Kadir Has Üniversitesi işbirliğiyle Userspots kamplarından başlayan eğitim maceramızı biraz daha farklı bir alana taşıma fırsatını yaşadık. “Bir Yüksek Lisans dersi olarak “Kullanıcı Deneyimi”. Peki neydi, nasıldı bu yüksek lisans dersi?
Userspots kurucu ortağı olan Mustafa Dalcı’nın yürütücülüğünde başlayan ders sürecinde bende dersin asistanlığını yapma fırsatını yakalamıştım. Akademik kariyer düşünen bir insan olarak bu süreçte çok farklı deneyimler edinmeme imkan sağladı bu ders. Yaklaşık 14 hafta süren, pratik eğitimle UX bilgisini anlatmaya çalışan bir misyonla yola çıktık. Yolumuz kullanıcı deneyiminin tarihinin temellerine inerek başladı, araştırmanın temelleri, araştırma teknikleri, wireframe ve görsel çalışmaları, optimizasyon bilgileriyle devam edip, “UX” alanında kariyer yapmak isteyenler için UX Portfolyo ve Kariyer eğitimiyle bu dersi noktaladık. Peki ya öğrencileri? Kadir Has üniversitesi farklı disiplinlerden öğrencilere seçmeli ders olarak alabilme imkanını sağladığından farklı disiplinlerden oluşan bir öğrenci topluluğuyla bu dersi işleme fırsatımız oldu. Peki dersi nasıl işledik?
Derste işlediğimiz ve pratikliği ön plana çıkarma noktasını 3 örnekle anlatmak istiyorum.
1- Derinlemesine Görüşme,
2- Kart Gruplama,
3- Kullanılabilirlik Testi
Biliyorsunuz kullanıcı deneyiminin ve kullanılabilirliğin en önemli temellerinden biridir kullanıcı ve onun bağlamı. Kullanılabilir bir ürün tasarlamanın yolu kullanıcınızı tanımanızdan geçer. Araştırmanın temelleri, araştırma teknikleri ve görüşmeler üzerine konuştuğumuz dersimizde araştırma yaparken görüşmelerin nasıl yapıldığını, nasıl soru sormamız gerektiği konusunda konuşmanın üzerine kullanıcıya dokunmanın öneminden bahsettik. Hemen sonrasında “Sahaya Çık!” sloganıyla “çalışma alanları” üzerine öğrenciler Kadir Has Üniversitesinin koridorlarında kullanıcılar bularak, hazırladıkları soruları sorup kullanıcıların konu hakkında beklenti, ihtiyaç ve motivasyonlarını alarak dersi devam ettirdik. Geldiklerinde kafalarında kurdukları yapıdan daha farklı şeyler gördüklerini ve farklı çıktılarla karşılaşınca kullanıcıya gitmenin önemli bir nokta olduğunun farkına varmışlardı. Peki sizce biz sadece dersi anlatıp, o anda kullanıcıyla bu araştırma tekniğini denemelerine imkan vermeseydik, teorik sayfalarca okunan kitaplardan ne farkı kalırdı ki? Hele ki kullanıcıya dokunulması gereken bir dersin anlatımında! Aynı zamanda istekli, sonunda daha meraklı ve bunu yapmaktan mutlu olmuş yüzler görüyorsanız bir şeyleri doğru yaptığınızın farkına varıyor ve mutlu oluyorsunuz. Buradaki amacımız, kurulan hipotezlerin doğruluğunu ya da insanların gerçek ihtiyaçlarını algılaması için kullanıcıya gitmesi gerektiğinin farkına varmalarını sağlamak idi ve başarıyla tamamlandı…
Bir diğer örneğim, başka bir araştırma tekniğinin anlatımı üzerine olacak. Bilgi mimarisi çalışmalarında kullanabileceğiniz yani kullanıcınızın sitenize geldiğinde navigasyonel problemler yaşamasını engelleyebileceğiniz ve bunu kullanıcıyla çözebileceğiniz bir yöntem olan kart gruplamayı inceledik. Çikolata gruplayarak kart gruplama tekniğinin öğretilmesi kamptan süregelen bir gelenek sayılabilir. Bizce keyifli ve teorik bilgiyi pratikle harmanlayarak öğretme noktasında gerçekten güzel bir örnek olabilir. Derse gitmeden önce marketten aldığımız çeşit çeşit çikolataları masaya bıraktık ve kullanıcılardan (yani öğrencilerden) bunları gruplamalarını ve grupladıklarını isimlendirmelerini söyledik. Gruplama yaptıktan sonra daha başka kullanıcılar bulup öğrencilerin isimlendirdikleri başlıkları bırakarak, başlıkların altına gelecek şekilde çikolataları yeniden gruplamalarını söyledik. Sonuç aslında bazı noktalarda aynı grupta kalan çikolatalar olsa da farklılaşan çikolatalar da olduğunu gördük.
Kart gruplama teknikleri açıklamasını yapmadan bunu yaptırıp öğrencilere deneyimledikleri tekniklerin teorik bilgisini anlatarak pratik ile teorik bilgiyi yine buluşturmuş olduk. Hedef kullanıcılara ve bağlama göre değişebileceğini, kullanıcıya inmeden aslında navigasyonel anlamda doğru bir yönlendirme yapamayacaklarını görmüş oldular.
Son örneğim kullanılabilirlik testi üzerine olacak. Ürününüzün ne kadar verimli olduğunu ve kullanıcılarınızın davranışlarını ve tutumlarını görebileceğiniz önemli bir araştırma yöntemini pratik ve teorik bilgiyle harmanlayıp anlatmadan geçmek olmazdı.
Dersin öncesinde gelip ekranda gördüğünüz MR. Tappy’i hazırladık ve öğrencilerin gelmesini bekledik. Teorik bilgiyi vermeden önce pratik bir başlangıç yapıp içlerinden biri ile Kadir Has Üniversitesi web sitesini kullanacak şekilde kullanılabilirlik testi gerçekleştirdik. Gerçekleştirdiğimiz test esnasında belli aralıklarla ne yaptığımızı nasıl ilerlediğimizi anlatarak devam ettirdik. Teorik bilgiyi anlattıktan sonra moderatör ve kullanıcıyı da öğrencilerden seçerek senaryolar yazdırıp tekrardan pekişmesi için bir kullanılabilirlik testi daha gerçekleştirip bu süreci de noktaladık.
Moderatör ve kullanıcı olarak istekli bir şekilde derse katılımın olması bizim için de dersin pratikle harmanlanmasının ne kadar yararlı olduğu konusunda güzel bir işaret daha verdi.
Özetle UX alanındaki eğitimlerimize devam ederek bu alandaki merak ve isteği olanlara her noktadan ulaşmaya devam ediyoruz. Lisans veya yüksek lisans dersleri için bir sonraki üniversite hangisi olur bilemeyiz. Yada çok daha farklı bir projeyle mi karşınıza çıkarız bakıp göreceğiz. Bu heyecanlı haberler için bizi takipte kalmaya devam edin!
